آمريكا و گام هاي نامطمئن در فضاي جديد دكترين نظامي

' لئون پانتا' وزیر دفاع آمریكا روز چهارشنبه 28 دی ماه طی كنفرانس خبری كه در 'پنتاگون' مقر وزارت دفاع برگزار شد اعلام كرد كه در صورت بسته شدن تنگه هرمز و بی توجهی جمهوری اسلامی ایران به هشدارهای آمریكا، ارتش این كشور آماده ورود به عرصه نظامی جدیدی برای تقابل با ایران است.

این در حالی است كه حدود دو هفته پیش در روز پنج شنبه 15 دی ماه، در همیان مكانی كه پانتا تهران را به برخورد نظامی تهدید كرد، 'باراك اوباما' با اعلان محورهای اصلی راهبرد جدید نظامی كشورش با عنوان 'بازبینی راهبرد نظامی' به شكلی تلویحی بر كاهش تمایل رهبران كاخ سفید به ورود در عرصه عملیات نظامی تاكید كرده بود.

پانتا به رغم اظهار نظرهای محتاطانه پیشین در خصوص برخورد نظامی با جمهوری اسلامی ایران، در شرایطی تندترین مواضع خود را در قبال تهران علنی ساخته كه تمامی شواهد از نبود آمادگی و تمایل در نزد تصمیم گیرندگان كلان واشنگتن نسبت به ورود در یك عملیات نظامی هر چند محدود حكایت دارد. نكته جالب این كه حتی در زمان اوج گرفتن جنگ رسانه ای و تبلیغاتی در زمینه حمله به ایران كه با محوریت تل آویو دنبال می شود، وزیر دفاع آمریكا نسبت به هرگونه اقدام نسنجیده در قبال جمهوری اسلامی ایران هشدار داده بود.

با توجه به این مساله به نظر می رسد اعلان مواضع كنونی پانتا بیش از پیش از شرایط حاضر و نیز مبانی و حقابق تصمیم سازی كلان آمریكا فاصله گرفته است و از این رو بیشتر در قالب تقابل غیر عملیاتی و تبلیغاتی قابل بررسی است.



** تجزیه و تحلیل فضای كنونی تصمیم سازی آمریكا در زمینه آغاز عملیات نظامی

..........................................................................................................

در حالی كه وزیر دفاع آمریكا با اشاره به حضور ناوهای هواپیما بر 'كارل وینسون' و 'آبراهام لینكولن' در آب های خلیج فارس و نیروهای مستقر در بحرین، امارات متحده عربی، قطر و كویت از آمادگی نظامی كامل آمریكا در زمینه هر گونه برخورد نظامی با ایران در صورت بسته شدن تنگه هرمز سخن می گوید، بررسی فضای درونی آمریكا در آستانه برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و به ویژه شرایط نخبگان اصلی تصمیم گیرنده در كاخ سفید داستان دیگری را روایات می كند.

در چارچوب فضایی كه برگرفته از دكترین جدید از سوی اوباما ارایه شده، تجزیه و تحلیل چالش های نظامی پیش روی آمریكا موجب گشته تا برخی از صاحب نظران تغییر سیاست های نظامی مربوط به دكترین راهبردی ماشین جنگی آمریكا در بیش از یك جبهه و نیز كاهش هزینه های نظامی را نشانه ای از كاهش تمایل رهبران واشنگتن در گسترش مداخلات نظامی در سراسر جهان قلمداد كنند و برخی دیگر این مولفه ها را به شكل متغیرهای واسطه ای می دانند كه ناشی از ناتوانی آمریكا در تامین هزینه های نظامی گری در سطح گسترده جهانی، به متغییر مستقل بحران اقتصادی ختم می شود.

از سوی دیگر شماری از تحلیلگران اشاره مستقیم به لزوم گسترش حضور و افزایش توان نظامی در منطقه شرق آسیا - به صورت مشخص در برابر قدرت انكار ناپذیری مانند چین - و تاكید بر گسترش جنگ سایبری و تقویت نیروهای تجهیزات محور همچون نیروی هوایی و نیروی دریایی را نشانه ای از تلاش در جهت بهینه سازی توان نظامی آمریكا بر می شمرند كه با توجه به محذورات و مقدورات داخلی و بین المللی این كشور در دكترین جدید نظامی انعكاس یافته است.



** محورهای اصلی بازبینی راهبرد نظامی

.......................................................

كاهش حدود 450 میلیارد دلاری بودجه نظامی پنتاگون در طول ده سال آینده شاید به عنوان یكی از مهمترین محورهای بازبینی دكترین نظامی آمریكا مطرح شده است و محتمل ترین گزینه برای اتخاذ چنین تصمیمی بحران عظیمی است كه از چهار سال گذشته تاكنون بر اقتصاد این كشور سایه گستر بوده است.

در نگاهی كلان به وضعیت كنونی نظام اقتصادی آمریكا می توان دریافت كه این نظام، كاركردی با سیری نزولی را به ثبت رسانده است. چهار تریلیون دلار كسری بودجه سال 2011 میلادی دولت آمریكا و بیش از 14 تریلیون بدهی خارجی، وضعیت مالی و اقتصادی دولت را به شكلی بحران زده به نمایش گذاشته است. البته بخش قابل توجهی از بدهی های خارجی از افزایش یكباره هزینه های نظامی واشنگتن در دهه گذشته میلادی و در جریان حمله به عراق و افغانستان انباشته شد و همین امر سبب گشت كه تعدیل هزینه های نظامی- امنیتی به یكی از ضروریات برنامه ریزی های كلان اقتصادی تصمیم گیرندگان كاخ سفید تبدیل شود.

در تدوین سند راهبرد جدید نظامی كه طرح ریزی آن از زمان توافق رییس جمهور و كنگره بر سر كاهش هزینه های نظامی صورت گرفته، پیش بینی شده است كه این تعدیل بودجه در ارایه یك طرح كاهشی 600 میلیارد دلاری تداوم یابد. نمود عملیاتی كاهش هزینه های نظامی بیش از هر بخش دیگری متوجه پرسنل مهارت محور یعنی نیروی های زمینی و تفنگداران دریایی آمریكایی شده است. در این پیوند مقامات مسوول در حال بررسی كاهش 10 تا 15 درصدی شمار نیروهای ارتش و تفنگداران دریایی آمریكا هستند. این كاهش به معنای كنار گذاشتن ده ها هزار نظامی آمریكایی است

بررسی این محور در دكترین نظامی جدید نشان می دهد كه با توجه به موفقیت نسبی عملیات نظامی آمریكا و متحدان غربی اش در چارچوب حمله ناتو به لیبی، حمله زمینی و استفاده از نیروی انسانی بر خلاف تجربه نه چندان موفق جنگ عراق، از دستور كار نظامی تصمیم گیرندگان كاخ سفید خارج شده است. بازتاب های منفی تلفات نظامی در صحنه داخلی در صورت درگیری آمریكا در جبهه ای جدید می تواند علت مهم دیگری در كمینه سازی توان رزمی آمریكا در نیروی زمینی این كشور باشد.

دیگر محور مهم بازبینی سند راهبرد نظامی به تقویت حضور و قدرت نظامی آمریكا در حوزه جغرافیایی پیرامونی چین مربوط می شود. در استراتژی جدید نظامی رشد فزاینده توان نظامی چین به عنوان یكی از شاخص ترین تهدیدات پیش روی اهداف و برنامه های امنیت بین المللی آمریكا قلمداد شده است. اختلاف نظر های پكن و واشنگتن بر سر مسایلی چون نحوه رفتار با پیونگ یانگ و برنامه هسته ای و موشكی كه شمالی، تقابل نظامی- امنیتی در شبه جزیره تایوان، حضور گسترده نظامی آمریكا در حوزه آسیا- اقیانوس آرام و در مجموع رویارویی و رقابت همه جانبه چین و آمریكا به عنوان دو قطب مطرح نظامی و امنیتی در سطح جهان، نگرانی های مقامات آمریكایی را از رشد قدرت چین به ویژه در عرصه توانمندی های نظامی افزایش داده است.

پیش از این پنتاگون در گزارش سالانه خود به كنگره آمریكا اعلام كرده بود كه ارتش چین سرمایه گذاری در بخش های سلاح هسته ای، موشك های دوربرد، ناوهای هواپیمابر و جنگ سایبری را افزایش داده است. به گزارش وزارت دفاع آمریكا، توازن قوا در شرق آسیا هم اكنون در حال تغییر و بر اساس میل چین است.

بر اساس واقعیت های مربوط به توسعه قدرت نظامی پكن، آمریكا به شدت نگران این موضوع است كه توان نظامی چین از حضور بی دردسر آمریكایی ها در شرق آسیا جلوگیری كند و از همین رو بود كه اوباما در سفر آسیایی خود در سال گذشته میلادی به شرق آسیا از نگرانی های واشنگتن در مورد تنش های بوجود آمده در دریای چین سخن گفته و بر ضرورت تشكیل ائتلافی قوی در برابر تهدیدها تاكید كرده بود.



** تغییرات عملیاتی برای بهینه سازی توان نظامی آمریكا در شرایط جدید

..............................................................................................

باوجود برتری قابل ملاحظه آمریكایی ها در عرصه های نرم افزاری جنگ و فناوری هایی كه كه به عنوان عوامل برتر ساز در خدمت ماشین جنگی آمریكا قرار دارد، كارشناسان نظامی به نقاط كور در بهره وری نرم افزاری جنگ یا چرخ دنده های معیوبی در ماشین جنگی مذكور اشاره دارند كه در مواجهه با رقیبانی به مراتب قدرت مند تر از نظامیان حامی دیكتاتور لیبی در جبهه جنگ این كشور، می توانند توان رزمی آمریكایی ها را با چالش روبرو سازند.

سقوط یك فروند از پیشرفته ترین نسل هواپیماهای جاسوسی آمریكایی در خاك جمهوری اسلامی ایران و در اختیار گرفتن كنترل این هواپیما از سوی نیروهای پدافند هوایی ایران نشان داد كه آمریكایی ها نمی توانند با چشمانی بسته به برتری های تكنولوژیك خود در عرصه های نظامی اتكا كنند. علاوه بر افزایش سطح فناوری های به كار گرفته شده در تجهیزات نظامی، در سند راهبردی جدید كه به تصویب كنگره و امضای اوباما رسیده، بر لزوم سرمایه گذاری بر ظرفیت های سایبری تاكید شده است.

بر خلاف دكترین پیشین كه طی آن آن ارتش آمریكا می‌بایست در یك زمان واحد آمادگی مبارزه در دو جنگ را پیدا می‌كرد، در راهبرد جدید برنامه ریزی های ارتش در مواقع مقتضی برای شركت در یك جنگ صورت خواهد گرفت و در عین حال در شرایط ویژه و استثنایی از گزینه های اقدامات دیپلماتیك یا عملیات بازدارنده برای تعویق 'تهدید دوم' نام برده شده است.

این موضوع بدان معناست كه آمریكایی ها دیگر تمایل ندارند تا در چند جبهه وارد منازعه نظامی شوند. خروج نیروهای نظامی آمریكا از عراق در اواخر سال گذشته میلادی و اعلان خروج نیروهای رزمی از افغانستان تا پایان سال 2014 میلادی در راستای همین راهبرد كلان نظامی از سوی كارشناسان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

بر اساس راهبرد جدید علاوه بر آنچه گفته شد، سیاستگزاران كلان واشنگتن در صددند تا جایی كه به امنیت ملی كشورشان خدشه ای وارد نشود از فعالیت های هزینه بر زراد خانه های هسته ای خود بكاهند. در مقابل، افزایش توان نظامی 'كنوانسیونل' یا توسعه تجهیزات و تسلیحات متعارف برای حفظ برتری نظامی آمریكا در هماوردی با رقیبان جهانی همچون گذشته تداوم خواهد داشت.

به گفته مقامات ارشد آمریكایی طرح كاهش بودجه و نیروهای نظامی كشور كه به 'جراحی' تشبیه شده، با این هدف دنبال می شود كه نشان دهد آمریكا تصمیم دارد با نیروهای مسلحی كه چابك، انعطاف پذیر و آماده برای مقابله با طیف كاملی از تهدیدات هستند، برتری نظامی خود را در جهان حفظ كند.



** بازتاب ها و پیامدهای اعلان بازبینی در راهبرد نظامی آمریكا

.................................................................................

اعلان بازبینی در دكترین نظامی ایالات متحده آمریكا را می توان تاحدی متاثر از فضای رقابتی پیش از انتخابات ریاست جمهوری این كشور دانست. اوباما در تلاش است افكار عمومی را قانع كند كه همچنان پایبند به شعارهایی است كه كمتر از چهار سال پیش وی را در رقابت با نامزد جمهوری خواه ریاست جمهوری پیروز و به كاخ سفید فرستاد.

به رغم شركت آمریكا در عملیات چند ماهه نظامی برای ساقط كردن قذافی در لیبی، اوباما سعی دارد تا با حربه هایی چون خروج نیروهای نظامی از عراق، مذاكره با طالبان برای رهایی یافتن از جبهه افغانستان و در آخر كاهش هزینه ها و نیروهای رزمی زمینی و تفنگدار دریایی ثابت كند كه به واقع 'سیاست تغییر' نسبت به رویكردهای مداخله جویانه و زورمحورانه آمریكا در سطح بین المللی در زمان زمامداری وی به اجرا در آمده است. از سوی دیگر اعلان بازبینی در راهبرد نظامی آمریكا در فضای كنونی كشور به شكل تیری با هدف گیری دو نشان و به عنوان نمودی از تلاش های رییس جمهور برای چاره جویی چالش های بحران اقتصادی، می تواند مورد استفاده اوباما و حامیان دموكرات وی در دولت و كنگره قرار گیرد.

و اما در تایید تصمیمات اخیر اوباما در راهبرد جدید نظامی، ژنرال « مارتین دمپسی » رییس ستاد مشترك نیروهای مسلح آمریكا در كنفرانس خبری در وزارت دفاع تاكید كرده است كه تغییرات راهبردی، ناشی از افول ارتش آمریكا نیست بلكه در جهت 'طرح ریزی برای بهینه سازی عملكرد دستگاه نظامی كشور' صورت گرفته است. وی در پاسخ به منتقدان عنوان داشته كه اكنون زمانی سخت برای اقتصاد است و این راهبرد جدید در شرایط كنونی مستلزم تصیمات سختی بوده است. همچنین آزمون واقعی برای این راهبرد، اجرای آن خواهد بود. ژنرال دمپسی همچنین ابراز اطمینان كرده كه این راهبرد به نیازهای آمریكا در آینده پاسخ خواهد داد.

در شرایطی كه رییس ستاد مشترك ارتش درباره كارایی راهبرد جدید نیروهای نظامی آمریكا ابراز اطمینان كرده، از دیدگاه وزیر دفاع آمریكا، كاهش بودجه دفاعی یك فاجعه و به منزله عقب گرد در توانمندسازی نظامی آمریكا محسوب شده كه وی قصد دارد با آن مقابله كند.

در سطح بین المللی، چین به عنوان كشوری كه نوك پیكان طرح ریزی های جدید امنیتی را به سوی خود می بیند سعی كرده به صورت حساب شده ای با موضوع اخیر برخورد كند اما به رغم موضع گیری محتاطانه رهبران سیاسی پكن، فرماندهان نظامی و رسانه هایی مانند روزنامه حزب كمونیست خشم خود را از بازبینی راهبرد امنیتی- نظامی واشنگتن پنهان نكرده و از دولت چین خواسته اند كه به مقابله با اقدامات آمریكا بپردازد و با تقویت توان حمله دور برد، بازدارندگی نظامی در مقابل آمریكا را تقویت كند.

و اما سازمان ناتو به عنوان مهمترین شریك نظامی واشنگتن در سطح بین المللی چند روز پس از انتشار سند هشت صفحه ای بازبینی در راهبرد نظامی آمریكا حمایت خود را از دكترین جدید اعلام داشته است. در این پیوند 'آندرس فوگ راسموسن' دبیركل ناتو در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه، از راهبرد نظامی جدید آمریكا كه شامل تغییر رویكرد از اروپا به سمت منطقه آسیا - اقیانوس آرام است، استقبال كرد.

در اما خصوص خاورمیانه و به ویژه در تقابل با چالش های فزاینده ناشی از رویكردهای ناسازگارانه ایران در برابر استیلاجویی نظامی- امنیتی آمریكا در منطقه، در راهبرد جدید تهدیدهای امنیتی ناشی از وجود یك ایران هسته ای در ردیف تهدیدات امنیتی- نظامی پیونگ یانگ مورد توجه قرار گرفته است.

سند مذكور با طرح ادعاهای بی اساس و تكراری علیه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تلاش برای ساخت بمب اتمی، اشعار می دارد كه سیاست آمریكا بر امنیت خلیج فارس و همكاری مقتضی با شورای همكاری خلیج فارس (شامل شش كشور عربی) برای بازداشتن ایران از گسترش ظرفیت ساخت سلاح هسته ای و مقابله با سیاست های تهران تاكید دارد. با عنایت به اظهارات جدید پانتا در زمینه پاسخ گویی به اقدام ایران در صورت انسداد تنگه هرمز، رویكرد های كلی آمریكایی ها را می توان مبتنی بر تداوم تهدیدهای نظامی و عملیات تبلیغاتی و روانی علیه تهران به موازات اجتناب از هرگونه درگیری و ایجاد تنش امنیتی- نظامی در منطقه مورد بررسی قرار داد.

علاوه بر آنچه پیشتر گفته شد شماری از كارشناسان آمریكایی بر این باورند كه راهبرد جدید نظامی دولت اوباما در اولویت بعدی تعقیب هدف صرفه جویی مالی و نیروی انسانی بر تقابل نظامی- امنیتی با ایران و چین با كمترین هزینه های ممكن استوار شده است. از این رو در چارچوب تدابیر بلند مدت و پرهیز از كنش های غیر موضعی، مسایلی از قبیل شكل بندی نیروها در منطقه خلیج فارس و اقیانوس آرام از یك طرف و فروش تسلیحات پیشرفته مانند هواپیماهای جنگنده و سامانه های موشكی ضد هوایی و ضد موشكی به متحدان آمریكا در این دو منطقه ، به ویژه عربستان، امارات، تایوان ، ژاپن و كره جنوبی از بخش‌های كلیدی و مركزی این راهبرد است.

تحقیق**م.م.ك**1567